CÁC XÉT NGHIỆM ĐÁNH GIÁ CHỨC NĂNG GAN

Gan là bộ phận quan trọng trong cơ thể con người, có nhiệm vụ thực hiện hơn 500 chức năng khác nhau. Khi gan bị tổn thương không chỉ gan bị ảnh hưởng mà các bộ phận khác trong cơ thể cũng bị ảnh hưởng nghiệm trọng: chức năng đông máu giảm trong xơ gan, suy gan, tổn thương não trong bệnh não gan…

Có rất nhiều nguyên nhân gây tổn thương gan như:

• Virus viêm gan B, virus viêm C là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan, ung thư gan;
• Do rượu, bia, do thuốc, hóa chất…đặc biệt các trường hợp ngộ độc cấp do thuốc, hóa chất;
• Do bệnh mạn tính như: lao lupud ban đỏ, ung thư…

Tuy nhiên tổn thương gan thường diễn biến âm thầm, triệu chứng bệnh không rõ ràng, mơ hồ và dễ nhầm với các bệnh lý khác nhiều trường hợp không có biểu hiện lâm sàng. Triệu chứng bệnh thường gặp trong giai đoạn cấp tính.
Rất nhiều trường hợp phát hiện bệnh lý gan do khám sức khỏe định kỳ, khám dạ dày… Vì vậy xét nghiệm đóng vai trò quan trọng trong tầm soát bệnh lý gan.
=> Các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan bao gồm: đo nồng độ các enzyme ALT, AST, ALP; định lượng Albumin; định lượng Bilirubin.

Xét nghiệm đo nồng độ enzyme AST, ALT

• ALT (Alanine Transaminase) tham gia vào quá trình chuyển hóa protein trong cơ thể. Khi tế bào gan tổn thương, ALT sẽ giải phóng vào trong máu. Nồng độ ALT tăng trong máu có thể là dấu hiệu của thương tổn tế bào gan. Giá trị bình thường của ALT trong máu < 40 U/L. Giảm nồng độ ALT không đánh giá nên bệnh lý nào.
• AST (Aspartate Transaminase) là một enzyme tìm thấy ở nhiều cơ quan như tim, gan, cơ. Vì vậy, khi AST tăng trong máu, sẽ không phân biệt là tổn tương tại gan, tim hay cơ. AST thường được thực hiên cùng ALT, tỷ lệ ALT/AST cung cấp nhiều thông tin hữu ích trong chẩn đoán. Giá trị bình thường AST trong máu < 37U/L. Giảm nồng độ AST không đánh giá nên bệnh lý nào.

Xét nghiệm đo nồng độ ALP

• ALP (Alkaline phosphatase) là một enzyme trong xương, ống mật và gan. Nồng độ ALP tăng trong máu gặp trong các tổn thương gan, tắc ống dẫn mật, các bệnh lý về xương.
• Trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên có nồng độ ALP cao hơn người trưởng thành vì sự phát triển xương ở lứa tuổi này đang diễn ra mạnh mẽ. Phụ nữ mang thai cũng có nồng độ ALP ở mức cao hơn bình thường. Giá trị bình thường ALP trong máu là 45-115 U/L
• Giảm nồng độ ALP gặp trong truyền máu, phẫu thuật tim, thiếu kẽm, suy dinh dưỡng, bệnh Wilson.

Xét nghiệm định lượng Albumin
Albumin là một protein quan trọng do gan tổng hợp. Các chức năng của Albumin bao gồm:

• Tạo áp lực keo huyết tương, ngăn cản rạn da khi mang bầu nước thoát ra khỏi mạch máu
• Cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể
• Vận chuyển hormone, vitamin và một số các chất khác trong máu
  Khi nồng độ Albumin máu giảm, cho thấy gan đã giảm khả năng sản xuất Albumin. Giá trị bình thường của Albumin trong máu là 35-50 g/L.

Xét nghiệm định lượng Bilirubin

Bilirubin là sản phẩm thoái hóa các hồng cầu già cỗi, một chất độc đối với cơ thể. Trước khi được đào thải ra ngoài, bilirubin được khử độc bởi gan thông qua quá trình liên hợp với acid glucuronic.
Khi gan tổn thương, quá trình khử độc này suy giảm, khiến bilirubin tăng lên trong máu. Giá trị bình thường của Bilirubin toàn phần trong máu là < 17 µmol/L.

Tại sao cần thực hiện các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan?

Các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan giúp đánh giá toàn diện các chức năng gan, bao gồm:

• Loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể
• Tham gia hấp thu, chuyển hóa các chất dinh dưỡng
• Kho dự trữ vitamin và chất khoáng
• Sản xuất các yếu tố tham gia quá trình đông máu, cầm máu
• Tổng hợp protein, enzyme, mật
• Sản xuất các yếu tố kháng viêm và loại bỏ vi khuẩn
• Sản xuất các hormone

Các triệu chứng của rối loạn chức năng gan là gì?
Các triệu chứng của rối loạn chức năng gan, bao gồm:

• Mệt mỏi
• Sụt cân
• Vàng da
• Phân và nước tiểu sậm màu
• Nôn hoặc buồn nôn
• Tiêu chảy
• Đau bụng

Nếu bạn có các triệu chứng trên, bác sỹ có thể đề nghị bạn thực hiện các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan. Ngoài ra, các xét nghiệm này cũng dùng để kiểm tra sức khỏe trước khi bạn muốn mang thai hoặc theo dõi các nhiễm trùng, theo dõi sự tiến triển của bệnh và ảnh hưởng của một số thuốc tới gan.

Chuẩn bị trước khi thực hiện xét nghiệm

Một số thuốc hoặc thực phẩm bạn đang sử dụng có thể làm sai lệch kết quả xét nghiệm, vì vậy cần nói với bác sỹ bất kỳ loại thuốc nào mà bạn đang dùng. Trước khi thực hiện xét nghiệm, bạn cũng không nên ăn uống (có thể uống nước lọc) trong khoảng thời gian 8-10 tiếng.

Kết quả xét nghiệm được bác sỹ sử dụng như thế nào?

Thông thường, kết quả xét nghiệm sẽ chỉ ra gan của bạn có thực hiện đầy đủ chức năng không. Nếu kết quả bất thường, bác sỹ sẽ dựa vào đó để đánh giá tình trạng hiện tại của bạn, tuy nhiên có thể không giúp nhận định chính xác cấp độ tổn thương gan. Nhưng thông qua đó, bác sỹ có thể đề nghị bạn thực hiện thêm các xét nghiệm khác như để chẩn đoán xác định tình trạng bệnh.