Bệnh thủy đậu (còn gọi là bệnh trái rạ) do virus Varicella Zoster gây ra. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở trẻ em. Trong số các biện pháp phòng ngừa bệnh, tiêm vacxin thủy đậu là phương pháp hiệu quả và an toàn nhất.
1. Vì sao nên tiêm vacxin thủy đậu?
Bệnh thủy đậu do virus Varicella Zoster thuộc họ Herpesviridae gây ra. Bệnh thường gặp vào mùa đông – xuân, thời gian ủ bệnh trung bình từ 14 – 16 ngày. Bệnh lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp (ho, hắt hơi, nói chuyện,…) khi người lành tiếp xúc với người bệnh. Ngoài ra, thủy đậu còn có thể lây truyền gián tiếp khi người khỏe mạnh tiếp xúc với các đồ dùng sinh hoạt của bệnh nhân như ga trải giường, khăn mặt, quần áo,…
Dù là loại bệnh nhẹ, lành tính, nhưng vẫn có những trường hợp bị thủy đậu gặp biến chứng, nhất là đối với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, phụ nữ đang mang thai, trẻ mắc các bệnh suy giảm miễn dịch, người bị nhiễm HIV/AIDS. Những biến chứng thường gặp nhất là bị nhiễm trùng da, zona. Riêng phụ nữ mang thai bị thủy đậu dễ gặp biến chứng gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi. Ngoài ra, bệnh còn gây ra các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết, viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm mô tế bào, viêm gan, viêm phổi,… Một số trường hợp bị thủy đậu có thể dẫn tới tử vong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời.
Vì vậy, chủ động phòng ngừa thủy đậu là lựa chọn tốt nhất để ngăn chặn những biến chứng khó lường của căn bệnh này. Cho đến nay, biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất vẫn là tiêm vacxin thủy đậu.
“Biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là tiêm vacxin thủy đậu.”
2. Thông tin cần biết khi tiêm vacxin thủy đậu
2.1 Vắc xin thủy đậu được tiêm lúc nào?
Vacxin thủy đậu được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn chưa từng mắc bệnh trước đó. Chỉ định tiêm cụ thể là:
- Trẻ từ 12 tháng – 12 tuổi: tiêm 2 mũi cách nhau tối thiểu 3 tháng. Riêng với trẻ nhỏ dưới 4 tuổi, lịch tiêm được khuyến cáo là: mũi 1 vào lúc 12 tháng tuổi và mũi 2 lúc trẻ được 4 – 6 tuổi.
- Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn: tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1,5 tháng. Riêng với phụ nữ nên hoàn tất lịch tiêm trước khi có thai tối thiểu 3 tháng.
2.2 Vacxin thủy đậu có tác dụng trong bao lâu?
Sau khi đưa vào cơ thể, vắc xin thủy đậu cần 1 – 2 tuần để phát huy tác dụng. Vì vậy, phụ huynh nên đưa trẻ đi tiêm phòng thủy đậu trước mùa dịch tối thiểu 1 tháng. Thời gian miễn dịch (không mắc bệnh) của vacxin thủy đậu kéo dài trung bình là 15 năm. Sau khoảng thời gian này, chúng ta có thể tiêm nhắc lại để phòng ngừa thủy đậu hiệu quả hơn.
2.3 Lưu ý khi tiêm vacxin thủy đậu
- Không tiêm vắc xin thủy đậu cho bé bị dị ứng với vắc xin hoặc bất kỳ thành phần nào của vắc xin, bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh, ung thư, nhiễm HIV, có bất thường về máu, đang hóa trị liệu,… Khi đưa trẻ đi tiêm vacxin thủy đậu, phụ huynh nên nói rõ cho cán bộ tiêm chủng về tiền sử dị ứng và các bệnh của con mình.
- Hoãn tiêm vắc xin thủy đậu cho trẻ dưới 12 tháng tuổi, trẻ đang bị sốt cao, mắc các bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, viêm da có mủ, mắc bệnh mãn tính đang tiến triển (lao phổi, viêm thận,…) hoặc trẻ mới khỏi bệnh nặng, đang trong thời kỳ hồi phục sức khỏe.
- Không sử dụng vacxin thủy đậu cho các đối tượng đang bị suy dinh dưỡng, bị bệnh tim mạch, rối loạn chức năng gan thận, có tiền sử co giật, có thai hoặc 2 tháng trước khi dự định có thai, đã tiêm phòng các vacxin sống khác (vắc xin sởi, bại liệt, rubella, quai bị,…) trong vòng 1 tháng gần đây.
“Không sử dụng vacxin thủy đậu cho các đối tượng đang bị suy dinh dưỡng”
Vắc xin “huấn luyện” cơ thể cách tiêu diệt mầm bệnh như thế nào?
Vắc xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật (có thể toàn thân hoặc một phần hoặc có cấu trúc tương tự) dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh cụ thể. Vậy cơ chế tác dụng bảo vệ cơ thể của vắc- xin như thế nào?
1. Cơ chế hoạt động của vacxin
Khi cơ thể được tiêm vắc xin sẽ tạo ra miễn dịch chủ động cho cơ thể. Vắc xin sẽ kích thích hệ miễn dịch của cơ thể nhận biết và làm quen với các tác nhân gây bệnh được sử dụng làm ra vắc xin. Sau tiêm vắc xin một thời gian, khi các tác nhân gây bệnh xâm nhập cơ thể người đã được tiêm vắc xin, hệ thống miễn dịch sẽ nhận ra và ngay lập tức sản sinh các kháng thể để chống lại tác nhân đó và bảo vệ cơ thể.
Miễn dịch thụ động mẹ truyền cho con qua nhau thai giúp trẻ sơ sinh được bảo vệ chống lại một số bệnh như sởi, quai bị và rubella. Miễn dịch thụ động thường chỉ kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng. Riêng miễn dịch thụ động của bệnh sởi, quai bị và sởi, có thể kéo dài đến một năm, đó là lý do vì sao mũi tiêm sởi, quai bị, rubella được tiêm cho trẻ từ trên 1 tuổi.
2. Cơ chế bảo vệ cơ thể của vắc xin
Vắc xin là chế phẩm có chứa kháng nguyên để kích thích cơ thể tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động
Vắc xin là chế phẩm có chứa kháng nguyên (như vi rút, vi khuẩn sống, sống giảm độc lực, hay bị bất hoạt, giết chết) để kích thích cơ thể tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm chống lại tác nhân gây bệnh, bảo vệ cơ thể.
Vắc xin kích thích cơ thể tạo nên miễn dịch “bắt chước” giống như nhiễm trùng tự nhiên. Nhưng trong vắc xin có chứa tác nhân gây bệnh đã được làm yếu đi hoặc đã bị bất hoạt, nên bản thân nó không thể gây bệnh. Khi vắc xin được đưa vào cơ thể, cơ thể sẽ nhận diện vắc xin như là “vật lạ”, kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể sản sinh ra kháng thể trung hòa tác nhân gây bệnh, tương tự nhiễm trùng tự nhiên. Quá trình tạo kháng thể thường mất khoảng vài tuần và có thể gây nên một vài triệu chứng nhẹ như sốt, nhưng đây là biểu hiện bình thường và được coi như là dấu hiệu đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
Khi quá trình nhiễm trùng “bắt chước” này kết thúc, cơ thể sẽ tạo ra các tế bào lympho có trí nhớ miễn dịch, sẵn sàng đáp ứng nhanh khi gặp lại các tác nhân gây bệnh đó trong những lần sau, giúp cơ thể chủ động sẵn sàng chống lại tác nhân gây bệnh khi bị phơi nhiễm.
3. Các loại vacxin sống giảm độc lực
Vắc xin sống giảm độc lực được tạo ra bằng cách nuôi cấy những virus, vi khuẩn trong môi trường đặc biệt để làm đặc tính độc hại của chúng. Sau đó các virus, vi khuẩn này được kết hợp với các thành phần khác của vắc xin như chất ổn định và chất bảo quản để tạo thành vắc xin.
Phần lớn các loại vacxin sống giảm độc lực hiện có là những vắc xin vi rút: vắc xin sốt vàng, vắc xin bại liệt, vắc xin sởi, quai bị và rubella. Đối với vắc xin sống, sự chủng ngừa thường một lần, gây nên sự nhiễm trùng nhẹ hoặc không biểu hiện, sự nhân lên của virus trong cơ thể gây nên miễn dịch thường lâu bền, tương đương với sự miễn dịch do sự nhiễm trùng tự nhiên.
Những thuận lợi của vắc xin sống là tiện lợi (tiêm 1 lần), giá thành thường rẻ. Điều bất tiện là có thể đem lại nguy cơ nhiễm trùng (phản ứng và biến chứng).
4. Tác dụng của vắc xin
Để phòng bệnh, trẻ cần phải được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch tiêm chủng
Tác dụng của vắc xin nhằm kích thích cơ thể sinh ra miễn dịch chủ động để chống lại bệnh truyền nhiễm gây dịch.
Tính đến thời điểm hiện tại gần 30 bệnh truyền nhiễm đã có vắc xin phòng bệnh và tiêm chủng thực sự có vai trò rất lớn đối với toàn xã hội. Khoảng 85% – 95% người được tiêm vắc xin phòng bệnh sẽ có miễn dịch đặc hiệu để bảo vệ cơ thể không bị mắc bệnh. Trên thế giới hàng năm đã cứu sống được khoảng 2,5 triệu trẻ em không bị chết do bệnh truyền nhiễm vì đã được tiêm vắc xin phòng bệnh.
Vắc xin và tiêm chủng làm cho trẻ em khỏe mạnh, không bị ốm đau dẫn đến giảm chi phí chăm sóc y tế, giảm thời gian và công sức của gia đình. Do không bị mắc bệnh nên người được tiêm chủng, đặc biệt là trẻ em sẽ khỏe mạnh, không bị các di chứng, dị tật do bệnh truyền nhiễm gây ra giúp trẻ phát triển thể chất và trí não bình thường. Tiêm chủng mở rộng là tiêm chủng phổ cập cho hầu hết trẻ em nên diện bảo vệ của nó là rất lớn góp phần quan trọng cho phát triển nguồn nhân lực của mỗi quốc gia.
Ngoài ra tác dụng của vắc xin còn giúp bảo vệ sức khỏe cho cả người lớn như vắc xin phòng cúm, phòng viêm màng não do não mô cầu, phòng ung thư gan, ung thư cổ tử cung,… Bên cạnh đó, vắc xin còn có những tác động lâu dài cho cá nhân và cộng đồng, như tăng khả năng và năng suất lao động do không bị ốm đau.
Để phòng bệnh, trẻ cần phải được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch tiêm chủng. Nếu trẻ không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng không đầy đủ, tiêm chủng muộn sẽ rất nguy hiểm. Bởi vì, nó dẫn đến trẻ có nguy cơ cao bị mắc bệnh trước khi được tiêm chủng do không cơ thể trẻ có miễn dịch bảo vệ.
Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ CTCP Bệnh viện Quốc tế Hoàn Mỹ với chúng tôi theo địa chỉ:
CTCP BỆNH VIỆN QUỐC TẾ HOÀN MỸ
Địa chỉ: Số 469, Nguyễn Trãi, Võ Cường, TP Bắc Ninh
Liên hệ khám chữa bệnh: 02223.858.999
Website: https://benhvienquoctehoanmy.vn/
