Giãn tĩnh mạch tinh là hiện tượng giãn bất thường của tĩnh mạch tinh và đám rối tĩnh mạch tinh gây nên tình trạng ứ máu và tăng nhiệt độ tại bìu (bình thường, tĩnh mạch tinh của đám rối tĩnh mạch tinh có đường kính khoảng từ 2mm trở xuống). Giãn tĩnh mạch tinh là một bệnh lý rất phổ biến và thường gặp ở nam giới. Lý do chủ yếu để người bệnh đi khám là đau tức vùng bẹn bìu hoặc hiếm muộn con cái.
“Hình 1: Giải phẫu hệ thống tĩnh mạch của tinh hoàn”
1. Vai trò của tĩnh mạch tinh
– Tĩnh mạch tinh có nguyên ủy xuất phát từ tinh hoàn và nhận máu từ các nhánh mào tinh hoàn. Tĩnh mạch tinh trong do các tĩnh mạch hợp lại với nhau tạo nên một đám rối tĩnh mạch quấn thành mạng lưới đan xen, chằng chịt đi trong thừng tinh, đi lên và tập hợp lại thành nhánh lớn, bên trái đổ vào tĩnh mạch thận và bên phải đổ vào tĩnh mạch chủ bụng. Tĩnh mạch có các van để tránh máu trào ngược dồn lại về tinh hoàn.
– Do tĩnh mạch tinh nối thông với rất nhiều tĩnh mạch xung quanh động mạch tinh hoàn nên nó đóng vai trò như một bộ phận tản nhiệt của tinh hoàn. Cụ thể, tĩnh mạch tinh có vai trò làm mát dòng máu trong động mạch tinh hoàn, vì vậy nhiệt độ của tinh hoàn luôn thấp hơn nhiệt độ cơ thể khoảng 1-2 độ C.
– Do đặc điểm giải phẫu, có 90% các trường hợp giãn tĩnh mạch tinh chỉ gặp ở một bên, trong đó, có tới 90% gặp ở bên trái.
2. Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch tinh
“Hình 2: Nguyên nhân giãn tĩnh mạch tinh do suy yếu hệ thống van”
– Cơ chế gây giãn tĩnh mạch tinh là do không có van hoặc thiểu năng hệ thống van, vì vậy có trào ngược máu từ tĩnh mạch thận vào đám rối tĩnh mạch tinh làm tĩnh mạch dần dần giãn rộng. Một số tác giả giải thích do đặc điểm giải phẫu của tĩnh mạch tinh trong bên trái đổ vào tĩnh mạch thận trái, áp lực máu trong tĩnh mạch thận trái cao hơn bên phải nên bên trái thường gặp hơn bên phải.
3. Chẩn đoán giãn tĩnh mạch tinh
3.1. Những dấu hiệu khiến bệnh nhân đi khám
“Hình 3: Đau tức bìu trái là triệu chứng hay gặp”
– Có cảm giác khó chịu, căng tức, đau tinh hoàn. Đôi khi, người bệnh có cảm giác nóng ở bìu hoặc tình trạng khó chịu mơ hồ ở bìu.
– Bệnh nhân tự nhìn thấy hay sờ thấy búi tĩnh mạch giãn to ngoằn ngoèo như búi giun nằm trong bìu khi đứng.
– Bệnh nhân tự sờ thấy tinh hoàn một bên nhỏ hơn bên đối diện và lo lắng đi khám bệnh.
– Vô sinh.
3.2. Các xét nghiệm cận lâm sàng thường được làm đối với bệnh nhân giãn tĩnh mạch tinh
3.2.1. Siêu âm Doppler màu
“Hình 4: Hình ảnh tĩnh mạch tinh giãn trên siêu âm”
– Siêu âm Doppler màu mạch tinh hoàn để đánh giá chính xác mức độ giãn tĩnh mạch tinh. Bình thường khẩu kính tĩnh mạch tinh dưới 2 mm.
– Gọi là giãn tĩnh mạch tinh khi có ít nhất một tĩnh mạch trong đám rối tĩnh mạch có đường kính lớn hơn 2 mm, có hồi lưu khiến tĩnh mạch phình to hơn sau khi bệnh nhân đứng dậy hoặc cho làm nghiệp pháp Valsalva.
3.2.2. Siêu âm và chụp cắt lớp vi tính ổ bụng
– Là những xét nghiệm cần thiết khi có giãn tĩnh mạch tinh nhằm loại trừ các trường hợp giãn tĩnh mạch tinh thứ phát do các khối u sau phúc mạc hay ở tiểu khung chèn ép. Tuy nhiên một số cơ sở chưa có máy cắt lớp có thể chỉ cần cần siêu âm ổ bụng.
3.2.3. Tinh dịch đồ
– Chỉ định trong những trường hợp vô sinh nhằm đánh giá ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh đối với chức năng sinh sản tinh trùng.
4. Phân độ giãn tĩnh mạch tinh trên lâm sàng
Phân độ giãn tĩnh mạch tinh trên lâm sàng:
– Độ 0: Giãn tĩnh mạch tinh chưa có biểu hiện lâm sàng. Không phát hiện được khi thăm khám, chỉ phát hiện được khi làm các thăm dò cận lâm sàng như siêu âm (gọi là giãn tĩnh mạch tinh khi có ít nhất một tĩnh mạch trong đám rối tĩnh mạch có đường kính lớn hơn 3 mm, có hồi lưu khiến phình to hơn sau khi bệnh nhân đứng dậy hoặc cho làm nghiệm pháp gắng sức (nghiệm pháp Valsalva)
– Độ 1: Giãn tĩnh mạch tinh sờ thấy hoặc nhìn thấy khi làm nghiệm pháp gắng sức.
– Độ 2: Giãn tĩnh mạch tinh sờ thấy nhưng không nhìn thấy khi đứng thẳng mà không cần làm nghiệm pháp Valsalva.
– Độ 3: Giãn tĩnh mạch tinh nhìn thấy hiện rõ ở da bìu khi đứng thẳng.
Những trường hợp giãn tĩnh mạch độ 2 và 3 có nhiều nguy cơ gây vô sinh nam giới hơn giãn tĩnh mạch tinh độ 10 và độ 1.
5. Những ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch tinh dến cơ quan sinh sản nam.
5.1. Thể tích tinh hoàn
– Thể tích tinh hoàn bị giảm xuống ở các bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh trong một thời gian dài, mức độ giãn tĩnh mạch tinh càng nặng thì thể tích tinh hoàn càng giảm. Có nghiên cứu cho thấy bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh độ 2 và 3 có kích thước tinh hoàn nhỏ hơn bình thường, tuy nhiên kích thước tinh hoàn đã tăng lên đáng kể ở những bệnh nhân sau khi được phẫu thuật.
5.2. Tổ chức học của tinh hoàn
– Các thương tổn của tinh hoàn bao gồm giảm quá trình sinh tinh, ngừng trưởng thành ở giai đoạn tinh tử và tinh bào, các ống sinh tinh dày lên nhưng đường kính giảm xuống.
5.3. Tinh dịch đồ
– Tinh dịch đồ có nhiều thay đổi bất thường ở các bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh. Tinh dịch đồ của các bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh có các đặc điểm sau: tinh trùng di động kém, số lượng tinh trùng chưa trưởng thành tăng, hình thái của tinh trùng bị biến dạng. Nhiều tác giả nhận thấy rằng tinh dịch đồ có chiều hướng thay đổi xấu dần nếu bệnh nhân không được điều trị. Ngược lại, tinh dịch đồ thay đổi theo chiều hướng tốt lên sau điều trị tích cực bao gồm mức độ đậm đặc của tinh dịch, khả năng di động của tinh trùng và tỷ lệ tinh trùng bình thường.
5.4. Thay đổi nội tiết tố
– Nhiều nghiên cứu đã cho thấy có những thay đổi bất thường của một số nội tiết tố ở các bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch tinh, nồng độ testosterone giảm trước khi mổ nhưng đã tăng lên đáng kể sau phẫu thuật. Một nghiên cứu khác cho thấy có thương tổn của tinh hoàn, nhất là thương tổn của hệ thống ống sinh tinh.
6. Các phương pháp điều trị can thiệp
– Điều trị nội khoa hầu như không có kết quả với giãn tĩnh mạch tinh. Hiện nay, điều trị giãn tĩnh mạch tinh chủ yếu là điều trị can thiệp ngoại khoa, kết quả làm tăng số lượng và chất lượng tinh trùng, tăng tỷ lệ có thai cho vợ chồng người bệnh.
– Chỉ định phẫu thuật
+ Giãn tĩnh mạch tinh gây triệu chứng đau tức vùng bẹn bìu kéo dài ảnh hưởng tới sinh hoạt và khả năng lao động.
+ Giãn tĩnh mạch tinh kết hợp với teo tinh hoàn.
+ Giãn tĩnh mạch tinh phát hiện trên một cặp vợ chồng vô sinh.
+ Giãn tĩnh mạch tinh kèm theo bất thường về tinh dịch đồ.
Các phương pháp, phẫu thuật được thực hiện là:
– Mổ mở.
– Mổ nội soi.
– Vi phẫu thuật.
– Nút mạch chọn lọc dưới hướng dẫn của X- quang.
Các kỹ thuật khác nhau nhưng mục đích đều giống nhau là thắt tĩnh mạch tinh nhằm tránh trào ngược máu từ tĩnh mạch thận vào đám rối tĩnh mạch tinh. Tuy nhiên, hiện nay đa số các trường hợp đều được áp dụng vi phẫu thuật để thắt tĩnh mạch tinh bởi có nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp khác.
Thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ:
🏥 CTCP BỆNH VIỆN QUỐC TẾ HOÀN MỸ
🌎 ĐC: 469 Nguyễn Trãi – Võ Cường – TP. Bắc Ninh – Bắc Ninh
☎️ Hotline : 02223.858.999 – 0818.265.239 (có zalo)
📩 Email: hoanmybacninh@gmail.com
🌐 Web: http://benhvienquoctehoanmy.vn/
❇️ FB: https://www.facebook.com/CTCPBENHVIENQUOCTEHOANMY
#HoanMyBacNinh #visuckhoecongdong
